Orhan Gencebay ya da gerçek adıyla Orhan Kencebay (4 Ağustos 1944, Samsun) Türk besteci, ses sanatçısı, şair, enstrümanist, aranjör, müzik yapımcısı, müzik direktörü ve oyuncu.

Arabesk müzik olarak adlandırılan, fakat kendisinin bu terimi “yanlıştır ve eksiktir” gerekçesiyle reddedip Serbest Türk müziği, özgür Türk müziği, serbest çalışmalar ve Gencebay müziği gibi kavramlarla adlandırdığı, 1960’larda yayılan Türk müziği tarzının yaratıcı ve öncülerindendir. Gencebay, 33. Türkiye Hükûmeti’nde Kültür Bakanlığı’nın tavsiyesiyle verilmeye başlanan Devlet Sanatçısı unvanına 1998’de layık görüldü.

Yaşamı

İlk yılları

Orhan Gencebay, 4 Ağustos 1944’te Samsun’da doğdu. Tatar olan ailesinin kökeni Kırım’a dayanmaktadır. Müziğe 6 yaşında ailesi gibi Kırım göçmeni ve Ukrayna Konservatuvarı mezunu klasik batı müzisyeni Emin Tarakçı’dan keman ve mandolin dersleri alarak başladı. 7 yaşında bağlama ve Türk halk müziği dersleri almaya başladı. 10 yaşında ilk beste çalışması olan Kara Kaşlı Esmerdi Kim Bilir Kimi Sevdi isimli eseri yaptı. 13 yaşında Türk Sanat Müziği ve tambur eğitimi almaya başladı. Ortaokul ve lise yıllarında Samsun, Edirne ve İstanbul musiki cemiyetlerinde yaylı tambur, THM cemiyetlerinde ise bağlama çaldı. Samsun ve İstanbul’da halk evlerinin kuruculuğunu yaptı. Kendi açtığı müzik dershanelerinde öğretmenlik yaptı. Çocukluk yıllarında en çok etkilendiği kişi zamanının bağlama üstadı Bayram Aracı’ydı. Gencebay’a o yıllarda bu nedenle küçük Bayram diyorlardı.

İlk profesyonel bestesi “Ruhumda Titreyen Sonsuz Bir Alevsin”i 14 yaşında yapan Orhan Gencebay, 16 yaşından itibaren caz ve Rock müziği ile ilgilenmeye başladı, batı nefesli sazlardan oluşan orkestralarda tenor saksofon çaldı. İstanbul’a gelerek, Türkiye’nin ilk konservatuvarı ve eski adı Dârülelhan olan İstanbul Belediye Konservatuvarı’na girdi, bir süre icra heyetinde bulundu.